การสำรวจและผลิตปิโตรเลียมในประเทศไทย ภายใต้การกำกับดูแลของกรมเชื้อเพลิงธรรมชาติ กระทรวงพลังงาน นอกจากจะเป็นการสร้างความมั่นคงทางพลังงาน สร้างการเติบโตทางเศรษฐกิจ สร้างรายได้เข้าประเทศ หรือสร้างมูลค่าเพิ่มจากอุตสาหกรรมปิโตรเคมีแล้ว โครงการสำรวจ และผลิตปิโตรเลียมยังมีส่วนช่วยในการพัฒนาท้องถิ่น ผ่านการจัดสรรค่าภาคหลวงปิโตรเลียมไปยังองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นต่าง ๆ ด้วย
นอกเหนือจากการพัฒนาท้องถิ่นด้วยเงินค่าภาคหลวงแล้ว ยังมีการดำเนินโครงการพัฒนาท้องถิ่นในด้านต่าง ๆ อย่างต่อเนื่อง ซึ่งเกิดขึ้นจากความร่วมมือของกรมเชื้อเพลิงธรรมชาติ และกลุ่มบริษัทผู้ประกอบการด้านปิโตรเลียม โดยเฉพาะพื้นที่ที่มีโครงการผลิตปิโตรเลียม ผ่านการดำเนินกิจกรรมเพื่อสังคม หรือ CSR (Corporate Social Responsibility) ซึ่งเน้นการพัฒนาอย่างรอบด้าน ทั้งการพัฒนาทรัพยากรบุคคล การพัฒนาทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ตลอดจนการทำนุบำรุงศาสนา ส่งเสริมประเพณี และศิลปวัฒนธรรม เพื่อขับเคลื่อนชุมชนให้เป็นชุมชนที่เข้มแข็ง สามารถพึ่งพาตนเองได้ มีความผาสุก และมีคุณภาพชีวิตที่ดีอย่างยั่งยืน
โดยกิจกรรมในการพัฒนาด้านทรัพยากรบุคคล ได้มุ่งเน้นการพัฒนาที่ครอบคลุมทั้งด้านการศึกษา การประกอบอาชีพ รวมไปถึงการพัฒนาคุณภาพชีวิต ซึ่งในเรื่องการศึกษานั้น ผู้ประกอบการได้สนับสนุนทุนทรัพย์ เพื่อสร้างโอกาสให้เยาวชนได้เข้าถึงการศึกษาด้วยการมอบทุนการศึกษา สนับสนุนสื่อการเรียนการสอนที่ทันสมัย จัดกิจกรรมทัศนศึกษา รวมทั้งจัดทำศูนย์การเรียนรู้นอกตำรา เพื่อเสริมสร้างความรู้รอบตัวให้กับน้อง ๆ เยาวชน ส่วนด้านการประกอบอาชีพและพัฒนาคุณภาพชีวิตนั้น ได้เข้าไปส่งเสริม สนับสนุนการสร้างอาชีพและรายได้ให้คนในท้องถิ่น เพื่อผลักดันให้ชุมชนสามารถพึ่งพาตนเองได้ ส่งเสริมให้คนในชุมชนมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น เพื่อสร้างให้เป็นชุมชนที่เข้มแข็งทั้งกายและใจ โดยผ่านกิจกรรมต่าง ๆ เช่น “ซั้งกอ ภูมิปัญญาชุมชน สร้างความยั่งยืนท้องทะเลไทย” เพื่อสร้างอาชีพและการเพิ่มรายได้แก่ชาวประมงในพื้นที่จังหวัดชุมพร โครงการสร้างโรงเรือนแปรรูปผลิตภัณฑ์ผลผลิตการเกษตร โดยนำก๊าซธรรมชาติพลอยได้จากการผลิตน้ำมันดิบมาใช้ให้เกิดประโยชน์แก่สหกรณ์แปรรูปกล้วยตำบลหนองตูม จังหวัดสุโขทัย เป็นต้น
ส่วนการพัฒนาทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมนั้น มุ่งเน้นไปในเรื่องสร้างการมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์ ฟื้นฟู ตลอดจนสร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เพื่อสร้างสมดุลระบบนิเวศให้มีความอุดมสมบูรณ์ ลดภาวะโลกร้อน และก่อให้เกิดเป็นชุมชนสีเขียว ซึ่งประกอบด้วยโครงการ “ปลูกป่าชุมชน เพื่อการพัฒนาสิ่งแวดล้อมที่ยั่งยืน” ในพื้นที่จังหวัดบุรีรัมย์ โครงการปลูกป่าและฟื้นฟูสภาพป่าในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูเมี่ยง ภูทอง จังหวัดพิษณุโลก ตลอดจนโครงการ “ปลูกป่าชุมชน ปล่อยพันธุ์สัตว์น้ำ เพื่อพัฒนาสิ่งแวดล้อมที่ยั่งยืน” ในพื้นที่จังหวัดขอนแก่น เป็นต้น
สำหรับในด้านประเพณี ศิลปวัฒนธรรมนั้น ได้เน้นการสนับสนุนให้เกิดการรักษาขนบธรรมเนียมประเพณี วัฒนธรรม รวมทั้งกิจกรรมเนื่องในวันสำคัญทางศาสนาของทุกศาสนา เพื่อสืบสานประเพณี วัฒนธรรมท้องถิ่น และทำนุบำรุงศาสนสถานต่าง ๆ ให้คงอยู่กับชุมชน เช่น การอนุรักษ์ย่านเมืองเก่าจังหวัดสงขลา โครงการสนับสนุนกิจกรรมละศีลอดในเดือนรอมฎอน ร่วมกับสมาคมประมงปัตตานี เป็นต้น
จะเห็นได้ว่า โครงการสำรวจ และผลิตปิโตรเลียมต่าง ๆ นั้น นอกจากจะได้มาซึ่งพลังงานที่สามารถสร้างคุณภาพชีวิตที่ดีให้กับคนไทยทั้งประเทศแล้ว ยังทำให้เกิดการพัฒนาท้องถิ่นและชุมชน ทั้งจากการจัดสรรในรูปแบบของค่าภาคหลวงปิโตรเลียม และการดำเนินงานกิจกรรมเพื่อสังคมดังที่กล่าวมาแล้ว ซึ่งกรมเชื้อเพลิงธรรมชาติเอง ได้ยึดมั่นแนวคิดในการสร้างความมั่นคงทางพลังงาน ให้เคียงคู่ไปกับการพัฒนาท้องถิ่นอย่างยั่งยืนมาโดยตลอด
