เชื่อว่าภาคเหนือน่าจะเป็นหมุดหมายของนักท่องเที่ยวจำนวนมาก โดยเฉพาะในช่วงปลายฝนต้นหนาวยาวไปจนถึงฤดูหนาวในช่วงปลายปี ด้วยสภาพอากาศที่เย็นสบายและธรรมชาติป่าเขาที่โอบล้อมพื้นที่ส่วนใหญ่ของภูมิภาคนี้ที่สะท้อนบรรยากาศแสนโรแมนติก เป็นเสน่ห์ที่ดึงดูดใจนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและต่างชาติมายาวนาน
สำหรับพื้นที่ภาคเหนือ ปัจจุบันเป็นที่ตั้งของโรงไฟฟ้าสำคัญระดับประเทศถึง 3 แห่ง ซึ่งอยู่ภายใต้การดูแลของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) ได้แก่ โรงไฟฟ้าเขื่อนภูมิพล โรงไฟฟ้าเขื่อนสิริกิติ์ และโรงไฟฟ้าแม่เมาะ ที่นอกจากจะผลิตไฟฟ้ารองรับความต้องการใช้ไฟฟ้าในภาคเหนือและป้อนไฟฟ้าไปยังภาคอื่นๆ แล้ว พื้นที่ตั้งของโรงไฟฟ้าเหล่านี้ ยังคอยให้การต้อนรับนักท่องเที่ยวที่เดินทางมาสัมผัสธรรมชาติที่สวยงามเป็นจำนวนมากในแต่ละปี…มาตามไปดูกันว่า แต่ละที่มีอะไรให้เที่ยวชมและมีกิจกรรมอะไรให้ทำบ้าง หากใครยังไม่มีไอเดียว่าหนาวนี้จะไปเที่ยวที่ไหนดี แหล่งท่องเที่ยวในพื้นที่ตั้งโรงไฟฟ้าภาคเหนือทั้ง 3 แห่งนี้ ก็อาจเป็นตัวเลือกที่น่าสนใจไม่น้อย
ตามรอยพระบาทพระราชา สำรวจพื้นที่รอบ “โรงไฟฟ้าเขื่อนภูมิพล” จ. ตาก
“เขื่อนภูมิพล” หรือเดิมชื่อ “เขื่อนยันฮี” เป็นเขื่อนอเนกประสงค์แบบคอนกรีตรูปโค้งแห่งแรกและแห่งเดียวในประเทศไทย มีขนาดใหญ่และสูงที่สุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และใหญ่เป็นอันดับ 8 ของโลก เกิดขึ้นสืบเนื่องจากช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ที่รัฐบาลในขณะนั้นมีแนวคิดที่จะสร้างโรงไฟฟ้าขนาดใหญ่ โดยเฉพาะโรงไฟฟ้าพลังน้ำ ซึ่งสามารถนำไฟฟ้าเข้าสู่ระบบได้อย่างรวดเร็ว จึงมีการจัดตั้ง “คณะกรรมการพิจารณาสร้างโรงไฟฟ้าทั่วราชอาณาจักร” เพื่อสำรวจพื้นที่สร้างโรงไฟฟ้าทั่วประเทศ พบว่าในลำน้ำปิง บริเวณหุบเขาย่านรีหรือยันฮี อำเภอสามเงา จังหวัดตาก มีความเหมาะสมต่อการสร้างเขื่อนและโรงไฟฟ้า จึงนำมาสู่การก่อสร้างเขื่อนยันฮีในปี พ.ศ. 2500 โดยได้รับพระมหากรุณาธิคุณจากพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร พระราชทานพระปรมาภิไธยให้เป็นชื่อเขื่อนว่า “เขื่อนภูมิพล” และในวันที่ 17 พฤษภาคม พ.ศ. 2507 ได้เสด็จพระราชดำเนินพร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง มาเพื่อทรงประกอบพิธีเปิดเขื่อนและทรงกดปุ่มเปิดเครื่องกำเนิดไฟฟ้าเครื่องที่ 1 เข้าระบบ ปัจจุบันโรงไฟฟ้าเขื่อนภูมิพลผลิตไฟฟ้าได้ปีละ 1,062 ล้านกิโลวัตต์ชั่วโมง
เขื่อนภูมิพล จัดเป็นแหล่งท่องเที่ยวยอดฮิตของจังหวัดตาก มีนักท่องเที่ยวนิยมเดินทางมาอาบลมชมวิวธรรมชาติกันไม่ขาดสาย ไฮไลท์ที่สุดของที่นี่ก็คือ การล่องแพ ซึ่งจะได้สัมผัสใกล้ชิดกับธรรมชาติและผ่านแหล่งท่องเที่ยวต่างๆ ทั้ง พระพุทธบาทเขาหนาม เกาะวาเลนไทน์ ดอยเจ้าพ่อหลวง เขาพระพุทธบาท ถ้ำอาบนาง เป็นต้น ส่วนของดีรอบเขื่อนก็มีให้เที่ยวชมไม่น้อย เช่น สวนเฉลิมพระเกียรติ สวนน้ำพระทัย อาคารอเนกประสงค์เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร อาคารจัดการน้ำอย่างยั่งยืนตามแนวพระราชดำริ และ ต้นสักทรงปลูก เป็นต้น
การท่องเที่ยวในเขื่อนภูมิพลนับว่าสะดวกสบายมาก เพราะ กฟผ. มีบริการห้องพักสไตล์รีสอร์ทท่ามกลางขุนเขา ล้อมรอบไปด้วยป่าไม้ที่ร่มรื่น รองรับนักท่องเที่ยวได้กว่า 400 คน พร้อมทั้งมีร้านอาหารไว้บริการ โดยเมนูโดดเด่นที่ไม่ควรพลาด คือ ปลาย่าง ปลากดคังผัดฉ่า และที่ขาดไม่ได้ คือเมนูสลัดทั้งหลาย ที่ขึ้นชื่อเรื่องน้ำสลัดและผักสดๆปลอดสารพิษ จากโครงการชีววิถีเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน ที่ กฟผ. ให้การสนับสนุน รวมถึงร้านกาแฟคุณสายชลไว้นั่งชิลล์อีกด้วย
เยี่ยม “โรงไฟฟ้าเขื่อนสิริกิติ์” เขื่อนดิน ณ ถิ่นอุตรดิตถ์
มาต่อกันที่พื้นที่ภาคเหนือตอนล่าง…“เขื่อนสิริกิติ์” หรือเดิมชื่อ “เขื่อนผาซ่อม” เป็นเขื่อนดินที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย ก่อสร้างขึ้น ในปี พ.ศ.2506 โดยกรมชลประทาน ตามโครงการพัฒนาลุ่มน้ำน่าน สร้างปิดกั้นแม่น้ำน่าน ณ บริเวณเขาผาซ่อม ตำบลผาเลือด อำเภอท่าปลา จังหวัดอุตรดิตถ์ แล้วเสร็จในปี พ.ศ. 2515 โดยได้รับพระบรมราชานุญาตให้อัญเชิญพระนามาภิไธสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ขนานนามว่า “เขื่อนสิริกิติ์” เมื่อวันที่ 24 พฤษภาคม 2511 ซึ่งเป็นปีเดียวกับที่ กฟผ. ได้เข้ามาดำเนินการก่อสร้างโรงไฟฟ้าและองค์ประกอบ จนแล้วเสร็จในปี 2517 หลังจากงานก่อสร้างตัวเขื่อนและโรงไฟฟ้าเสร็จเรียบร้อยแล้ว กรมชลประทานก็ได้มอบให้ กฟผ. ควบคุมดูแลรักษาเขื่อน ปัจจุบัน เขื่อนสิริกิติ์สามารถผลิตไฟฟ้าได้เฉลี่ยปีละ 1,000 ล้านกิโลวัตต์ชั่วโมง
เขื่อนสิริกิติ์ เป็นเขื่อนอเนกประสงค์ นอกจากจะเกิดประโยชน์ด้านชลประทาน การผลิตไฟฟ้า การประมง การคมนาคมทางน้ำแล้ว ยังจัดเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่มีทิวทัศน์สวยงาม โดยเฉพาะในฤดูหนาว ความเงียบสงบของบรรยากาศประกอบกับพืชพันธุ์ไม้ที่งามสะพรั่งเป็นเสน่ห์ดึงดูดใจนักท่องเที่ยวให้ไปเยือนไม่ขาดสาย จุดที่น่าสนใจจุดหนึ่งในบริเวณเขื่อน คือ “สวนสุมาลัย” สวนสาธารณะที่ให้ความร่มรื่น ซึ่ง กฟผ. สร้างขึ้นเพื่อเฉลิมพระเกียรติและถวายเป็นราชสักการะแด่สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง และเป็นสถานที่ท่องเที่ยวพักผ่อนหย่อนใจแก่ประชาชนโดยทั่วไป ภายในสวนประกอบไปด้วยพันธุ์ไม้หลากชนิด สระบัว ลานประติมากรรม ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของสวน ชื่อ “ประติมากรรมสู่แสงสว่าง”
นอกเหนือจากการบริการบ้านพักรับรองแล้ว ก็ยังมี “ร้านอาหารระเบียงน่าน” พร้อมบริการอาหารรสเลิศ นอกจากนี้ยังมีบริการห้องประชุม ห้องจัดเลี้ยงและสัมมนา รวมถึงสนามกอล์ฟด้วย หากต้องการชมทิวทัศน์ที่สวยงามของอ่างเก็บน้ำเหนือเขื่อน ก็สามารถเที่ยวชมฟรีระหว่างเวลา 06.00 – 18.00 น. ในส่วนการขอเข้าเยี่ยมชมโรงไฟฟ้าและศึกษาดูงาน ก็เปิดทุกวัน ตั้งแต่เวลา 08.00 – 16.00 น. (เว้นวันหยุดราชการและวันหยุดนักขัตฤกษ์)
เยือนเมืองรถม้า เพลินเที่ยวรอบ “โรงไฟฟ้าแม่เมาะ”
ขึ้นเหนือไปอีกนิด ณ เมืองรถม้า จังหวัดลำปาง ที่ตั้งของ “โรงไฟฟ้าแม่เมาะ” โรงไฟฟ้าถ่านหินลิกไนต์ที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย ตั้งอยู่ที่ ตำบลแม่เมาะ อำเภอแม่เมาะ จังหวัดลำปาง ทำพิธีเปิดเมื่อวันที่ 28 พฤศจิกายน 2503 เดิมใช้ถ่านหินที่ขุดค้นพบตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 6 ใน พ.ศ. 2460 เป็นเชื้อเพลิง ซึ่งเหมืองถ่านหินลิกไนต์แม่เมาะ นับเป็นแหล่งทรัพยากรเชื้อเพลิงที่สำคัญของประเทศไทยและใหญ่ที่สุดในภาคพื้นเอเชียอาคเนย์ ช่วยทดแทนการสั่งซื้อน้ำมันเชื้อเพลิงจากต่างประเทศได้จำนวนมหาศาล ปัจจุบันโรงไฟฟ้าแม่เมาะมีการเดินเครื่องผลิตไฟฟ้า จำนวน 2,400 เมกะวัตต์ จ่ายไฟฟ้าสำหรับภาคเหนือ 50% ภาคกลาง 30% และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 20% ใช้ถ่านหินลิกไนต์เป็นเชื้อเพลิงปีละประมาณ 16 ล้านตัน และเนื่องจากโรงไฟฟ้าแห่งนี้ ก่อสร้างมาเป็นระยะเวลานานแล้ว จึงได้มีนโยบายปรับปรุงประสิทธิภาพโรงไฟฟ้าแม่เมาะโดยการก่อสร้างโรงไฟฟ้าทดแทนโรงไฟฟ้าที่ครบอายุการใช้งาน มาอย่างต่อเนื่อง
ตลอดอายุโรงไฟฟ้าแม่เมาะ 60 ปี กฟผ. ได้ปรับปรุงเปลี่ยนแปลงให้โรงไฟฟ้าและพื้นที่โดยรอบมีสภาพอากาศที่บริสุทธิ์ เป็นมิตรกับชุมชน จนทุกวันนี้ได้พิสูจน์ให้เห็นถึงสภาพอากาศที่ดีจากจำนวนนักท่องเที่ยวที่เดินทางมาเยือนเหมืองแม่เมาะเป็นจำนวนมากในแต่ละปี โดยเฉพาะเทศกาล “แม่เมาะ เฟสติวัล” หรือ เทศกาลท่องเที่ยวแม่เมาะ ที่จัดขึ้นเป็นประจำทุกปีในช่วงฤดูหนาว โดยการจัดต่อเนื่องมาตลอด สามารถดึงดูดนักท่องเที่ยวจำนวนมากให้มาสัมผัสบรรยากาศแสนสวยงามของแม่เมาะ ซึ่งในปีนี้ เทศกาลท่องเที่ยวแม่เมาะครั้งที่ 16 กฟผ.แม่เมาะ จะจัดขึ้นทุกเสาร์-อาทิตย์ ตลอดเดือนพฤศจิกายนนี้
ไฮไลท์กิจกรรมยอดฮิตของนักท่องเที่ยวที่เดินทางมายังเหมืองแม่เมาะ คือ การเดินชมทุ่งดอกบัวตองเหลืองตระการตา และสัมผัสประสบการณ์เล่นสไลเดอร์โดยปล่อยตัวเองลื่นลงมาจากเนินเขา ทั้งตื่นเต้น หกล้มหกลุก เรียกเสียงหัวเราะกันอย่างสนุกสนาน ส่วนสายกีฬาต้องไม่พลาดออกรอบหวดวงสวิง ณ สนามกอล์ฟแม่เมาะ กฟผ. อันกว้างใหญ่สวยงามท่ามกลางทิวทัศน์ขุนเขาโอบล้อม และโดดเด่นด้วยหลุม 10 ที่เป็น Signature Hole ต้องทีออฟจากเนินเขากันเลยทีเดียว
โรงไฟฟ้าถ่านหินกับเรื่องราวความเป็นมา ที่ “พิพิธภัณฑ์ศูนย์ถ่านหินลิกไนต์ศึกษา (เหมืองแม่เมาะ) เฉลิมพระเกียรติ
ก่อนลาจากทริปภาคเหนือ ขอปิดท้ายด้วยการเชิญชวนเข้าชม “พิพิธภัณฑ์ศูนย์ถ่านหินลิกไนต์ศึกษา (เหมืองแม่เมาะ) เฉลิมพระเกียรติ จ. ลำปาง หนึ่งในศูนย์การเรียนรู้ กฟผ. ที่มีอยู่ทุกภูมิภาคในไทย โดยที่นี่จัดเป็นพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้ที่มีถ่านหินเป็นพระเอก โดยนอกจากจะบอกเล่าถึงประวัติความเป็นมา ความสำคัญของถ่านหิน และพลังงานแล้ว ยังแสดงให้เห็นถึงการทำเหมืองแร่ วิธีการผลิต การจัดการกับสิ่งแวดล้อม ทั้งคุณภาพของน้ำ อากาศ แรงสั่นสะเทือน เสียงรบกวน หมอกควันต่างๆ และการใส่ใจถึงชุมชนใกล้เคียง ไม่ให้ได้รับผลกระทบ เพื่อให้ชุมชนสามารถอยู่ได้อย่างยั่งยืนและปลอดภัย โดยภายในพิพิธภัณฑ์มีทั้งหมด 7 โซน ได้แก่ Zone : 1 นิทรรศการชั่วคราวและนิทรรศการเฉลิมพระเกียรติ Zone : 2 จักรวาล โลก และถ่านหิน Zone : 3 จากผืนน้ำและแผ่นดิน Zone : 4 พลังงานขับเคลื่อนไทย Zone : 5 มุ่งสู่อนาคต Zone : 6 จุดเปลี่ยนโลกและวิทยาศาสตร์พื้นฐานและ Zone : 7 แม่เมาะ และชุมชนที่อยู่ร่วมกันอย่างยั่งยืน โดยทุกโซน จะมีทั้งภาพ แสง สี เสียง ชวนให้เพลิดเพลินไม่มีเบื่อแน่นอน
วันหยุดนี้ใครยังไม่รู้จะไปไหน หรือใครที่วางแผนท่องเที่ยวช่วงหยุดยาวปลายปี ลองเลือกแวะไปชมธรรมชาติของเขื่อนภูมิพล เขื่อนสิริกิติ์ และเหมืองแม่เมาะ สูดอากาศธรรมชาติชาร์จพลังกันให้สดชื่น แถมได้ความรู้ความเข้าใจพลังงานของประเทศไทยกลับมาด้วย อาจเรียกได้ว่าเป็นการเที่ยวแบบคุ้มค่าจริงๆ
ขอบคุณภาพบางส่วนจาก
- เพจบ้านพักรับรองเขื่อนภูมิพล จ.ตาก
- เพจร้านกาแฟคุณสายชล Bhumibol Dam
- เพจ กฟผ. แม่เมาะ
- เว็บไซต์ กฟผ. www.egat.co.th
